Aktywiści kontra Straż Graniczna. Jest wyrok sądu

Fot: SG

Sąd o decyzjach komendantów

W dniu 10 grudnia 2024 roku, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku wydał wyrok w sprawie, rozstrzygając skargę Stowarzyszenia Egala na decyzję Komendanta Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej w Białymstoku. Stowarzyszenie domagało się uchwały, która pozwoliłaby im na legalne przebywanie w strefie nadgranicznej, gdzie prowadzili działania pomocowe. Sąd przychylił się do argumentów skarżącego, uchylając zaskarżoną decyzję oraz wcześniejszą decyzję Komendanta Placówki Straży Granicznej w Białowieży, wydaną 29 czerwca 2024 roku.

Sąd zwrócił szczególną uwagę na charakter decyzji administracyjnych, które miały charakter uznaniowy, czyli organ administracyjny miał pewną swobodę w podejmowaniu decyzji na podstawie przepisów prawa. W tym przypadku chodziło o zezwolenie na przebywanie w strefie przygranicznej, co reguluje art. 12b ust. 2 ustawy z dnia 12 października 1990 roku o ochronie granicy państwowej. Zgodnie z tym przepisem, decyzje dotyczące przebywania w strefie nadgranicznej mogą być wydawane w trybie uznaniowym, co oznacza, że organ administracyjny ma prawo ocenić, czy dany wnioskodawca spełnia wymagania, by przebywać w tym obszarze. Oznacza to, że nie ma automatycznej zgody na dostęp do strefy, ale organ administracyjny dokonuje oceny w kontekście szeregu okoliczności, takich jak cel przebywania, jego wpływ na bezpieczeństwo i inne aspekty związane z ochroną granicy państwowej.

Mimo tego, Sąd stwierdził, że decyzje administracyjne o charakterze uznaniowym muszą zawierać dokładne uzasadnienie, które jednoznacznie wykazuje, że organ nie przekroczył granic swojej swobody decyzji. W tym przypadku, Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że zarówno decyzja Komendanta Placówki Straży Granicznej w Białowieży, jak i decyzja Komendanta Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej, nie były dostatecznie uzasadnione, aby uznać je za zgodne z prawem.

Wyrok jest nieprawomocny

Sąd podkreślił, że uzasadnienie decyzji administracyjnej w takich sprawach powinno być szczególnie staranne, aby nie budziło żadnych wątpliwości co do legalności i celowości odmowy wydania zgody. Rzecznik prasowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku zaznaczył, że uzasadnienie decyzji administracyjnej jest kluczowe, szczególnie w kontekście realizacji konstytucyjnego prawa obywateli i innych osób przebywających na terytorium Polski do swobodnego poruszania się. Prawo to jest gwarantowane przez art. 52 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który zapewnia każdemu obywatelowi i osobom przebywającym w Polsce prawo do swobodnego poruszania się po terytorium państwa, chyba że istnieją szczególne ograniczenia związane z ochroną porządku publicznego, bezpieczeństwa państwa lub innych nadrzędnych interesów.

W związku z tym, decyzja, która dotyczy tak fundamentalnego prawa, powinna być nie tylko uznaniowa, ale także dokładnie uzasadniona, aby zapewnić, że nie została naruszona zasada proporcjonalności, a także respektowanie praw obywatelskich. W tym przypadku, Stowarzyszenie Egala zwróciło uwagę na to, że pomoc humanitarna, jaką organizacja świadczy, ma na celu ochronę praw człowieka i nie stanowi zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa, co powinno być uwzględnione w procesie decyzyjnym.

Warto dodać, że orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku ma charakter nieprawomocny. Oznacza to, że strona, która przegrała sprawę (w tym przypadku Straż Graniczna), ma prawo do wniesienia apelacji do Naczelnego Sądu Administracyjnego.